[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ku musi przeznaczać znaczne środki publiczne i prywatne na inwestycje w dziedzinach rozwo-
jowych. W najbliższych latach środki przedakcesyjne PHARE, SAPARD i ISPA są więc bardzo
istotnym, a w niektórych sferach (polityka regionalna) głównym elementem polityki rozwoju
i integracji europejskiej.
Fundusze programów przedakcesyjnych pozwolą na wydatne zwiększenie inwestycji w tych
obszarach, które są szczególnie istotne z punktu widzenia osiągania wewnętrznej i zewnętrznej
spójności społeczno-gospodarczej. Odnosi się to szczególnie do infrastruktury transportowej,
rozwoju obszarów wiejskich i restrukturyzacji rolnictwa, rozwoju regionalnego, rozwoju zaso-
bów ludzkich oraz ochrony środowiska. Ważne jest przy tym zapewnienie komplementarności
pomiędzy trzema instrumentami przedakcesyjnymi, zwłaszcza regionalnym komponentem
PHARE a programami SAPARD i ISPA. W procesie programowania szczególna uwaga zosta-
nie zwrócona na wzajemne uzupełnianie się działań, podejmowanych w ramach każdego z tych
instrumentów, tak aby ich oddziaływanie w jak największym stopniu przyczyniało się do zwięk-
szenia spójności społeczno-gospodarczej Polski z Unią Europejską.
10.1.3.2. PHARE II
Program PHARE jest najbogatszy ze względu na wielkość środków (około 400 mln euro
średniorocznie). Program ten jest najważniejszy dla wspierania rozwoju regionalnego, bowiem
w jego ramach jest uruchamiany komponent PHARE Spójność Społeczno-Gospodarcza,
w ramach którego finansowane będzie około 35% całości środków, z przeznaczeniem na przy-
gotowanie w województwach niezbędnych umiejętności w zakresie dwu najważniejszych fun-
duszy europejskich: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Fundu-
szu Społecznego.
W WNPR przedstawiono założenia interwencji PHARE w przebieg procesów rozwojowych
w województwach. Biorąc pod uwagę fakt, że cała Polska spełnia kryteria Celu 1 (obszary
186 SAMORZ¥D TERYTORIALNY NR 1-2
o niskim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego) polityki strukturalnej UE, regionalne
inwestycje współfinansowane z programu PHARE powinny jeszcze przed wstąpieniem Polski
do UE objąć wszystkie województwa. Pozwoli to na ukształtowanie we wszystkich wojewódz-
twach zdolności absorpcyjnej i praktycznej umiejętności programowania, monitorowania oraz
kontroli środków przeznaczonych na rozwój regionalny z funduszy strukturalnych i budżetu
państwa. Aczkolwiek działania z zakresu wzmocnienia instytucjonalnego (wsparcie przygoto-
wania programów operacyjnych, zwiększenie możliwości monitorowania, ewaluacji i kontroli
finansowej, zwiększenie partycypacji społecznej w realizacji polityki regionalnej) będą prowa-
dzone we wszystkich województwach, począwszy już od roku 2000, to jednak wysokość udo-
stępnianych corocznie środków inwestycyjnych na politykę rozwoju regionalnego, zarówno
z zasobów programu PHARE oraz ze środków na jego współfinansowanie, nie pozwala na przy-
gotowanie i realizację zintegrowanych regionalnych programów operacyjnych jednocześnie we
wszystkich województwach.
Z tego względu zaproponowano, aby województwa Polski w latach 2000-2002 kolejnymi
grupami wchodziły do programu PHARE Spójność Społeczno-Gospodarcza. Podstawowymi
kryteriami powinny być: niski poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego, mierzony pozio-
mem PKB na mieszkańca, skala problemów społeczno-gospodarczych, wynikająca z przepro-
wadzonych programów restrukturyzacji sektorowej, niski poziom spójności przestrzennej, mie-
rzony wskaznikiem bezrobocia, ocena faktycznej zdolności poszczególnych województw do
programowania, monitorowania i realizacji programów rozwoju regionalnego. Zaproponowa-
no, aby regionalnymi programami operacyjnymi objąć:
w roku 2000 województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, śląskie i warmińsko-mazurskie,
w roku 2001 województwa: kujawsko-pomorskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, opolskie
i świętokrzyskie,
w roku 2002 pozostałe województwa: dolnośląskie, mazowieckie, pomorskie, zachodniopo-
morskie i wielkopolskie.
Indykatywna kalkulacja alokacji środków z programu PHARE na poszczególne wojewódz-
twa została obliczona za pomocą wskaznika syntetycznego, uwzględniającego liczbę ludności
oraz poziom PKB na mieszkańca. Jednocześnie założono, że każde województwo otrzyma taką
samą kwotę środków, niezależnie od czynników strukturalnych i demograficznych. Wagi skła-
dowe wskaznika syntetycznego przyjęto następujące: podstawa bazowa, niezależna od czynni-
ków strukturalnych i demograficznych 40%, liczba mieszkańców 50%, PKB na mieszkańca
10%. Konstrukcja wskaznika syntetycznego zapewnia zwiększone alokacje dla województw
mniejszych oraz relatywnie uboższych.
Faktycznie proces uruchamiania w Polsce programu PHARE Spójność Społeczno-Gospo-
darcza przebiega z pewnymi odchyleniami w stosunku do założeń WNPR. W roku 2000 pro-
gram ten został podjęty w pięciu zaproponowanych wcześniej województwach. W roku 2001
beneficjentami stały się obok tych pięciu województw trzy inne regiony: kujawsko-pomorski,
łódzki oraz świętokrzyski.
Rola zarządu województwa w zakresie programu PHARE Spójność Społeczno-Gospodar-
cza jest istotna, w szczególności oznacza to odpowiedzialność za programowanie, realizację
celów na poziomie regionalnym oraz nadzór merytoryczny nad realizacją programu w woje-
wództwie. Zadanie to obejmuje m.in.: przygotowanie wojewódzkiego programu operacyjnego
Podstawy prawne funkcjonowania terytorialnej administracji publicznej w RP 187
przygotowanie listy projektów do realizacji w ramach jego poszczególnych komponentów,
w zgodzie ze strategią rozwoju regionalnego województwa i na podstawie rekomendacji regio-
nalnego komitetu sterującego, oraz nadzór merytoryczny nad działalnością instytucji regional-
nych i lokalnych, wdrażających w województwie projekty w ramach programu PHARE. Zarząd
województwa współpracuje z wojewodą przy przygotowaniu rocznych raportów na temat reali-
zacji programu.
Zarząd województwa jest odpowiedzialny za organizację sekretariatu regionalnego komite-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]