[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zrogowaciała. W obrębie skóry znajdują się liczne zakończenia nerwowe, które są receptorami
czucia dotyku, bólu, temperatury, dzięki czemu skórę zalicza się do narządów czucia.
Gruczoły dokrewne
Gruczoły dokrewne są to gruczoły, których wydzielina zwana hormonem przedostaje się
bezpośrednio z komórek gruczołowych do krwi. Gruczoły dokrewne są unerwione przez układ
nerwowy autonomiczny. Istnieje wzajemna współzależność, układ nerwowy wpływa na
wydzielinę gruczołów i wydzielina gruczołów ma wpływ na układ nerwowy. Hormony są
ustrojowi konieczne do życia. Najmniejsze ilości hormonów aktywują enzymy tkankowe i w ten
sposób wpływają na przemianę materii w komórkach. Ilość hormonów wydzielanych przez
jakiś gruczoł może ulegać zmianie w kierunku ich zmniejszenia lub zwiększenia, powstają
wówczas określone obrazy chorobowe. Regulacja wydzielania hormonów oparta jest o tzw.
sprzężenie zwrotne, to znaczy przy zmniejszaniu się ilości danego hormonu we krwi,
następuje pobudzenie gruczołu do produkcji, przy nasyceniu krwi hormonem, produkcja
hormonu przez gruczoł maleje. Do gruczołów dokrewnych należy przysadka mózgowa,
szyszynka, tarczyca, gruczoły przytarczyczne, nadnercza, wyspy trzustki i części gruczołowe
gonad czyli jąder i jajników. Większość tych gruczołów jest czynna przez całe życie, niektóre
są czynne okresowo. przysadka mózgowa zwana naczelnym gruczołem dokrewnym leży w
środkowym dole czaszkowym na siodełku tureckim, otoczona przez oponę twardą. Jest ona
zawieszona na lejku, który wpukla się z dma komory Iii mózgu. Przysadka jest wielkości i
kształtu małej fasolki wagi około 0,6 grama. Składa się ona z dwóch części głównych:
przedniej pochodzenia nabłonkowego i tylnej pochodzenia nerwowego. Między nimi leży
niewielka część pośrednia. Część przednia różni się od części tylnej nie tylko pochodzeniem,
ale budową histologiczną i fizjologią. Przysadka jest określana jako gruczoł naczelny,
ponieważ znaczna część jej hormonów wpływa na inne gruczoły dokrewne pobudzając je do
wydzielania, stanowi ona pośrednik między mózgowiem i jego neurohormonami a innymi
gruczołami dokrewnymi. Oprócz gruczołów pobudzających inne gruczoły przysadka posiada
własne hormony. Przysadka wpływa w systemie sprzężenia zwrotnego na następujące
gruczoły dokrewne:
tarczycę, korę nadnerczy, części wydzielnicze gruczołów płciowych tj. jąder i jajników. Część
przednia przysadki pochodzenia nabłonkowego wydziela hormony pobudzające gruczoły
43
płciowe do produkcji ich hormonów i dojrzewania komórek płciowych, hormony pobudzające
tarczycę i nadnercza do wydzielania oraz własny hormon wzrostowy. Część tylna przysadki
pochodzenia nerwowego jest częścią podwzgurza międzymózgowia, gromadzi ona, przenosi i
wydala neurohormony komórek jąder podwzgórza, przede wszystkim wazopresynę regulującą
ciśnienie krwi i oxytocynę wydzielającą pobudzająco do skurczu mięśniówkę macicy.
Zaburzenia działania przysadki mogą iść w kierunku niedoboru lub nadmiaru hormonu.
Przykładem może być zmiana ilościowa hormonu wzrostowego. Niedobór tego hormonu w
okresie dziecięcym wywołuje wzrost karli, zaś jego nadmiar wzrost olbrzymi. U osób dorosłych
obraz horobowy jest inny, nadmiar wywołuje ograniczone powiększanie się twarzy, rąk i stóp.
Szyszynka jest to malutki gruczoł leżący do tyłu od wzgórza, między wzgórkami przednimi
blaszki czołowej śródmózgowia. Waży około 500 miligramów. Jej hormony wpływają
regulująco na rozwój płciowy, brak hormonu wywołuje przedwczesne dojrzewanie płciowe. U
osób dorosłych pojawiają się w szyszynce drobne złogi wapnia, zwane piaskiem szyszynki.
Tarczyca - gruczoł ten leży z przodu szyi, składa się z dwóch płatów:
prawego i lewego połączonych ze sobą węziną. Płaty przylegają do przełyku i tchawicy,
podchodzą do chrząstki tarczowatej krtani. Waga gruczołu waha się od 25-60 gramów.
Tarczyca zawiera szereg pęcherzyków, w których gromadzi się jej wydzielina zwana koloidem.
Tarczyca produkuje hormony, do których jako materiał wyjściowy potrzebny jest jod, a które [ Pobierz całość w formacie PDF ]